ترجمه و اقتباس : مهندس سیدمجتبی طباطبایی

 

 

  آیا آماده اید که معلوماتتان را در مورد پدیدۀ جــریـان معکوس1 بیازمایید؟ در اینجا 15 پرسش و پاسخ دربارۀ جریان معکوس مطرح می شوند. سعی کنید قبل از نگاه کردن به پاسخها فقط با آنچه در ذهن دارید به پرسشها جواب دهید تا بر اساس آنها بتوانید با راهنمایی هایی که در انتها ارائه شده است دربارۀ معلومات خود قضاوت کنید.



◙ پرسشها
  1- فشار معکــوس2/ جریــان معکوس چیست؟
  2- سیفوناژ معکوس چیست؟
  3- چه عواملی سبب سیفوناژ معکوس می شوند؟
  4- چــه عواملی می توانند سبب ایجاد فشار معکــوس/ جـــریــان معکــوس شوند؟
  5- سه چیز که موقع انتخاب یک وسیلۀ جلوگیــری از فشار معکوس بــاید بدانیم کدامند؟
  6- اتصال آمیزشی3 چیست؟
  7- پنج وسیلۀ عمدۀ حفاظت در برابر اتصال آمیزشی کدامند؟
  8- ''فاصله هوایی4'' معمولاً در چه مواردی کاربرد دارد؟
  9- خلاءشکنهای آتمسفریک5 معمولاً در چه مواردی به کار می روند؟
  10- یک مورد استفادۀ خلاءشکن فشاری6 در کجاست؟
  11- وسیلۀ جلوگیری از جریان معکوس با هواکش میانی7 معمولاً در چه مواردی به کار می رود؟
  12- مورد استفادۀ مجموعۀ دوتایی شیر یکطرفه8 در کجاست؟
  13- وسیلۀ جلوگیری از جریان معکوس بــر اساس کاهش فشار9 معمولاً در چــه مواردی کاربرد دارد؟
  14- آیــا وسیلۀ جلوگیــری از جریان معکوس را می توان به حالت عمودی نصب کرد؟
  15- آیا لازم است که وسیله جلوگیری از جریان معکوس بر اساس کاهش فشار را به سیستم فاضلاب، لوله کشی کنیم؟


  ◙ پاسخها
  1- فشار معکوس/ جریان معکــوس پــدیـده ای است که در خلاف جهت معمولی جریان یک سیستم در نتیجــۀ افــزایش فشار در پایین دست جریان تا حدی بیش از فشار رفت، اتفاق می افتد.
  2- سیفونـاژ معکوس عبارت است از برگشت جریان در خلاف جهت اصلی در نتیجۀ فشار منفی (خلاء کلی یا جزئی) در سیستم لوله کشی رفت.
  3- سیفوناژ معکوس ممکن است در نتیجۀ توقف جریان آب در لوله بــه دلیل انجام عملیــات آتش نشانی در آن حوالی و شکستگی یــا انجام تعمیرات در سیستم لولــه کشی آب شهر که سبب کـــاهش فشار در خط لولــه می شود، حادث گردد. این پدیده شبیه نوشیدن آب توسط نــی است. با مکیده شدن نی، هوای درون آن خارج گردیده و در نتیجۀ خلاء حاصله، آب به سمت بالا جریان می یابد.
  4- فشار معکوس/ جریــان معکوس هنگامی ایجاد می شود که فشار پایین دست جریان از فشار جریان اصلی بیشتر شود، که این امر در تأسیساتی مثل سیستمهای گرمایش، منابع مرتفع و سیستمهای ایجاد فشار، محتمل است. برای مثال، یک دیگ شوفاژ را در نظر بگیرید که تحت فشار 15 تا 20 پوند (یا بیشتر) کار می کنـد و دفعتاً فشار آب شهر به زیر آن فشار تنزل می کند. به دلیل تمایل آب به حرکت در مسیری که کمترین مقاومت را دارد، یک فشار معکوس/ جــریان معکوس ایجاد می شود که در نتیجۀ آن آب آلودۀ دیگ می تواند به سیستم آب آشامیـدنی نفوذ کند.
  5- باید بدانید که :
 ● آیا جریان پیوسته است یا ناپیوسته؛
  ● چیزی که می خواهید از آن جلوگیری کنید فشار معکوس است یــا سیفوناژ معکوس یا هر دو؛
 ● خطر تا چه حدی است.
  6- یک اتصال آمیزشی عبارت است از اتصـال یک خط لولۀ آب آشامیدنی بـه یک خط لوله یا منبع حاوی مواد آلوده. مثال آن قــرار گـــرفتن سرشیلنگ باغبانی معمولی داخل چاه یــا مجرای فاضلاب است.
  7- پنج وسیلۀ عمدۀ حفاظت در برابر اتصال آمیزشی عبارتند از :
● خلاءشکنهــای آتمسفریک که شامل خلاءشکن اتصال شیلنگی نیز می شوند.
● خلاءشکنهای فشاری که شامل 'وسایل جلوگیــری از جریــان
معکوس با هواکش میانی'' برای خط لوله های با قطر و اینچ نیز می شوند.
● مجموعه های دوتایی شیر یکطرفه
● وسیله جلوگیری از جریان معکوس بر اساس کاهش فشار
● یک فاصلۀ هوایی (پاسخ سؤال بعدی را بخوانید).
  8- به دلیل اینکه امروزه سیستمهای پیچیدۀ فاضلاب معمولاً نیازمنــد فشار پیوسته انــد، ''فاصلۀ هوایــی'' کاربرد چندانی ندارد. امّا به یاد داشته باشید که هرگاه انتهای یک خط لوله فاصلۀ مناسبی از یک منبع آلودگی داشته باشد، این یک فاصلۀ هوایی واقعی است.  فاصله های هوایی اغلب در فرآیندهای صنعتی بـه کار می روند. امّا باید ترتیبی داد که بعداً کسی به خیال اینکه لوله کشی ناقص است این فاصله هوایی را از بین نبرد.
  9- خلاءشکنهای آتمسفــریـک را می تـوان در بیشتر اتصالات ورودی آب کــه در معـرض فشار معکوس نیستند مورد استفاده قرار داد؛ مثل نقطۀ تغذیۀ مخازن حــاوی مواد سمّی یا غیر سمّی، شیرهای خـروجی یا واحدهای بهداشتی شیلنگ خور، سیستمهای آبپاش چمن و ظرفشویی های تجاری.
  10- خلاء شکنهای فشاری ممکن است به عنوان یک وسیلۀ حفاظتی برای انواع سیستمهای آب غیر آشامیدنی که در آنها خلاءشکنها در معــرض فشار معکوس نیستند، به کار روند. از این وسایل ممکن است زیر فشار پیوستۀ آب استفاده شود و جای نصب آنها بالای نقطۀ استفاده از آب است.
  11- برای لوله هایی به قطر و اینچ، این وسایل معمولاً روی خطوط تغذیۀ آب دیگهای بخار، فواره های آبخوری و سایر مواردی که در آنها جریان آب کم است بــه کار می روند. این وسایل برای حفاظت در برابر سیفوناژ معکوس و فشار معکوس مناسب بوده و می توان آنها را تحت فشارهای پیوسته مورد استفاده قرار داد.
12- مجموعه دوتایی شیر یکطرفه ممکن است به عنوان وسیله ای حفــاظتی برای اتصالاتی به کار رود کـه امکان دارد از آنها مواد خارجی با غلظتهای مختلف به سیستم آب آشامیدنی وارد شده و با آن تــرکیب ناخوشایندی را تشکیل دهنـد (موادی مثل هوا، بخار، غذا و یــا سایر موادی که برای سلامتی خطرناک نیستند).
  13- این وسیله اساساً برای حفاظت خط لوله های اصلی آب شهر در برابـر مــواد آلوده کننده مــورد استفاده قرار می گیرد. امّا باید روی شاخه های فرعی هر جا که امکان اختلاط با مواد زیانبخشی مثل آب تغذیۀ دیگها و غیره وجود دارد نیز نصب شود.
  14- بله امّا فقط وقتی که نصب در این وضعیت مورد تأیید مرجع ذیصلاح قرار گیرد.
  15- بله این کار تــوصیه شده است. اتصال این وسیله بــه سیستم فاضلاب باید از طریق یک فاصلۀ هوایی و قیف صورت گیرد.
  خُب، حال وقت قضاوت است. اگر تمام 15 سؤال را درست پاسخ داده اید، معلومات شما عالی است. اگر به 11 تا 14 سؤال جــواب صحیح داده اید، در سطح خوبی هستید. اگر به 8 تا 10 سؤال جواب درست داده اید، می توان بـه آتیۀ شما امیدوار بود! امّا اگر به 7 سؤال یا کمتر جواب صحیح داده اید، بهتر است کتابها و جزوات خود را بار دیگر مرور
کنید.

   پی نوشت :
 1- Back Flow
2- Back-Pressure
3-Cross Connection
4- Air Gap
5- Atmospheric Vacuum Breaker
6- Pressure Vacuum Breaker
7- Backflow Preventer with
    Intermediate Vent
8- Double check Valve Assembly
9- Reduced Pressure Principle Backflow Preventer